Səhm Sertifikatı, İstiqraz Sertifikatı

müvafiq qiymətli kağıza olan mülkiyyət hüququnu, həmçinin eyni seriyadan olan qiymətli kağızların bir və ya bir neçə ədədlərinə sahiblik və sərəncam hüququnu təsdiqləyən sənəd.
Səhm Opsionu
Səhm Svopu
OBASTAN VİKİ
Səhm sertifikatı
Səhm sertifikatı — əmlakın dəyərini təsdiq edən sənədlərə istinad edən hüquqi anlayış. Bu ifadə, Sənətə uyğun olaraq ümumi paylı mülkiyyətdə pay mənasını verən "pay" sözündən ibarətdir. Mülkiyyət üçün Almaniya Mülki Məcəlləsinin 1008-ci maddəsi və sənəd kimi "sertifikat" sözləri. Bir qayda olaraq, "səhm sertifikatı" sözü məhz investisiya sertifikatıdır, 2-ci maddənin 4-cü bəndinə uyğun olaraq eyni zamanda maliyyə aləti olan və investisiya mülkiyyətində payı təmsil edən qiymətli kağızdır. İnvestisiya fondlarında "səhm sertifikatı"nın hüquqi anlayışına rast gəlinir. İnvestisiya Məcəlləsində investisiya sertifikatları "səhm sertifikatları" adlanır; onlar investisiya fondunun fərdi əmlakında payı sənədləşdirir və adlı qiymətli kağızlar və ya sifarişli qiymətli kağızlar ola bilər (İnvestisiya Məcəlləsinin 95-ci maddəsinin 1-ci bəndi). Səhmin dəyəri fərdi əmlakın xalis inventar dəyərinin buraxılmış səhmlərin sayına bölünməsi əsasında hesablanır. Nə depozitar təşkilatı, nə də investisiya şirkəti tərəfindən imzalanmamış səhm sertifikatı etibarsızdır.
Depozit sertifikatı
Depozit sertifikatı (ing. deposit certification) — üzərində göstərilən məbləğin bank tərəfindən əmanətə qəbul edilməsini bildirən adsız qiymətli kağızdır. Depozit sertifikatı qiymətli kağızların hüquqi şəxslər tərəfindən əldə olunan formasıdır. Bu sertifikatlar pul vəsaitlərinin bank tərəfindən depozitə qəbul edilməsini yazılı sübut edən, sahibinə müəyyən müddətdə tam məbləğdə depoziti və hesablanmış faizi almaq hüququ verir. Bu sertifikatın nominal qiyməti yüksək olur. Depozit əmanət müqaviləsindən fərqli olaraq, müvafiq hüquqları təslim etməklə sertifikat bir şəxsdən digərinə keçə bilər ki, bu da onu qiymətli kağız edir. Depozit sertifikatı üzrə hüquqların təslim edilməsi haqqında razılaşmanı hər tərəfdən iki şəxs imzalayır və tsedentlə tsessionari möhürləyir. Sertifikatlar aşağıdakı mütləq rekvizitlərə malik olmalıdır ki, bunların birinin olmaması sertifikatı yararsız edir: depozit və ya əmanət sertifikatının adı Sertifikatın verilmə səbəbinin göstərilməsi Sertifikatla təsdiqlənmiş vəsait qoyuluşunun məbləği (rəqəm və yazı ilə) bankın əmanət qoyulmuş vəsaiti kreditora mütləq qaytarılması haqda şərtsiz öhdəliyi depozitin və ya əmanətin qoyulduğu tarix Sertifikat üzrə əmanətçinin məbləği tələb etdiyi tarix depozitin və ya əmanətdən istifadə edildiyi üçün (faizlə) gəlir dərəcəsi nəzərdə tutulan gəlir dərəcəsinin pul vahidi ilə göstərilməsi depozit Sertifikatı üçün emitent-bankın adı və ünvanı, əmanət bankı üçün yatırımçının ünvanı 2 nəfər bank müvəkkillərinin imzası bankın möhürü. Kənan Aslanlı. Dövlət Maliyyəsi Terminləri Lügəti.
ISO sertifikatı
Beynəlxalq standartlaşdırma təşkilatı - ISO (ing. International Organization for Standardization) — beynəlxalq təşkilat olub elektrik, elektronika və telekomunikasiya istisna olunmaqla bütün sahələr üzrə standartların hazırlanması ilə məşğuldur. ISO dövlətlərarası sahədə standartları təmin etmək məqsədilə 23 fevral 1947-ci ildə təsis olunmuşdur. Elektrik və elektronika üçün "Beynəlxalq elektrotexniki kommisiya - IEC", telekommunikasiya üzrə isə "Beynəlxalq rabitə birliyi - ITU" cavabdehdir. Bu üç təşkilat birlikdə "Dünya standart koperasiyasını -WSC (World Standards Cooperation) təşkil edirlər. ISO təşkilatına 157 ölkə üzv olmuşdur. İSO-nun rəsmi dili fransız və ingilis dilləridir. Eyni zamanda bu təşkilat standartların tərcümələrinə də məsuliyyət daşıyır. XX əsrin əvvəlində maşıntəmiri tərtibatların geniş tətbiqi, hissələrin böyük sayda hazırlanmasını sürətləndirməyi və qarşılıqlı əvəzolunmanın tətbiqini tələb edirdi. Qarşılıqlı əvəzolunma, ölçmə üsulları və oturtma sistemlərinin yaradılması ilə XX əsrin əvvəlində maşıntəmiri yeni mərhələyə qədəm qoyur.
RIAA sertifikatı
RIAA sertifikatı (ing. RIAA certification) — Amerika Səsyazma Sənayesi Birliyi (RIAA) tərəfindən müəyyən miqdarda albom və ya sinql satışına, həm də rəqəmsal oxutmalara görə sənətçilərə verilən mükafatdır. 1958-ci ildə yaradılmış RIAA sertifikatlaşdırma proqramı, bir sənətçinin uğurlarını göstərmək üçün, onların satış və oxutmalarına əsaslanan sertifikatlar verir. RIAA sertifikatı musiqi sənayesində əhəmiyyətli bir mükafatdır və bir sənətçinin kommersiya uğurlarını sübut edir. Qızıl sertifikatı (ing. Gold) — 500.000 dəfə satılmış və ya dinlənmiş (albomlar və ya sinqllar) səsyazmaya verilir. Platinum sertifikat — 1.000.000 dəfə satılmış və ya dinlənmiş (albom və ya sinqllar) səsyazmaya verilir. Multi-Platinum sertifikatı — 2.000.000 dəfə və ya daha çox satılmış və ya dinlənmiş səsyazmaya görə verilir. Sertifikatlaşdırma səviyyəsi 1 milyon ədəd artımlarla artır, beləliklə, albom 2x Platinum, 3x Platinum və s. sertifikatlaşdırıla bilər.
İnvestisiya sertifikatı
Əmanət sertifikatı
Əmanət sertifikatı (ing. savings certificate) — fiziki şəxs tərəfindən banka qoyulmuş əmanətin məbləğini və əmanətçinin (sertifikat sahibinin) sertifikatı vermiş bankda və ya hər hansı filialda əmanət məbləğini və sertifikatda nəzərdə tutulmuş müəyyən edilmiş müddət bitdikdən sonra bank faizləri almaq hüququnu təsdiq edən qiymətli kağız. Əmanət sertifikatının başqa adı — əmanət sertifikatı - bankın orada saxlanılan əmanəti və faizləri ödəmək öhdəliyini ifadə edir. Əmanət sertifikatı hesablaşma və ya ödəniş sənədi kimi xidmət edə bilməz.
İstiqraz
İstiqraz – onun sahibinin onu buraxmış şəxsdən istiqrazda nəzərdə tutulan müddətdə istiqrazın nominal dəyərini və ya başqa əmlak ekvivalentini almaq hüququnu təsdiqləyən qiymətli kağızdır. İstiqraz onun sahibinə həmçinin istiqrazın nominal dəyərindən faiz almaq hüququ və ya digər əşya hüquqları verə bilər. İstiqrazlar- onları buraxan qurumlardan gəlir əldə etmək hüququ verən qiymətli kağızlardır. İstiqrazlar təkrar bazarda təkrar satıla bilər. Daha sadə dildə belə izah edə bilərik: – istiqrazlar – müəyyən edilmiş məbləği vaxtında ödəmək öhdəliyini əks etdirən sənəddir. – istiqrazlar üzrə ödəniləcək məbləğ, onların alınmasına sərf olunan məbləğdən çoxdur. – istiqrazlar təkrar satıla bilər, bu halda onların müəyyən etdiyi məbləği ödəyəcək şəxs dəyişmir. Əksinə – vəsaiti alacaq şəxs dəyişir. İstiqrazların emitenti kimdir? İstiqrazların emitenti dedikdə, onları buraxan şəxs nəzərdə tutulur.
Səhm
Səhm — öz sahibinə emitentin (səhmi buraxan şirkətin) gəlirinin bir hissəsini dividend şəklində almaq, emitentin idarə olunmasında iştirak etmək və emitentin ləğvi halında geridə qalan əmlakın bölüşdürülməsi zamanı həmin əmlakın bir hissəsini əldə etmək hüququnu verən pay qiymətli kağızıdır. Səhmin iki növü vardır: Adi səhm İmtiyazlı səhm Adi səhm — sahibinin səhmdar cəmiyyətinin gəlirinin bir hissəsini dividend şəklində almaq, cəmiyyətin idarə edilməsində iştirak etmək və ləğv edildiyi halda yerdə qalan əmlakın bir hissəsini əldə etmək hüquqlarını təsbit edir. İmtiyazlı səhm — sahibinin malik olduğu səhmin nominalından müəyyən faizlə ifadə olunmuş ölçüdə dividend almaq hüququnu təsbit edir və bu dividendin alınmasında digər adi səhm sahiblərinə nisbətən üstünlük hüququnu təmin edir. Səhmlər aşağıdakı hallarda buraxılır: Səhmdar cəmiyyətlə yaradıldıqda Müəssisənln və ya təşkilatın səhmdar cəmiyyətlnə çevrilməsi zamanı Nizamnamə kapitalının artırılması zamanı Səhmlərin bir neçə xüsusiyyəti var: Səhm — mülkiyyət tituludur Səhmin "mövcudluğu" müddəti yoxdur Səhmlərə bilinməzlik xasdır Səhmlərə məhdud məsuliyyət xasdır Səhmlər bölünə və birləşə bilərlər Səhm nədir və necə alınır?
Xarici istiqraz
İkivalyutalı istiqraz
Adi səhm
Adi səhm — səhmdar cəmiyyəti tərəfindən buraxılmış qiymətli kağız səhmdar cəmiyyətinin nizamnamə kapitalında paya mülkiyyət hüququnu təsdiq edir, cəmiyyətin idarə edilməsində iştirak etmək, ləğv edildikdə əmlakın bir hissəsini almaq hüququ verir. Cəmiyyət, habelə Səhmdarlar Yığıncağının və Direktorlar Şurasının (Müşahidə Şurasının) müvafiq qərarları qəbul edildikdə, sabit olmayan dividendlər şəklində mənfəətin bir hissəsini almaq. Bundan əlavə, mövcud milli qanunvericiliklə dividendlərin ödənilməsinə məhdudiyyətlər qoyula bilər. Beləliklə, məsələn, Rusiyada maliyyə hesabatlarında müəssisənin hesabat dövrü üçün xalis mənfəəti göstərilmədikdə və ya məhkəmə qərarları olduqda (beynəlxalq arbitraj məhkəmələri də daxil olmaqla) dividendlərin ödənilməsi qadağandır. Dividendlər imtiyazlı səhmlərin sahiblərinə faizlər ödənildikdən sonra mənfəətin qalan hissəsindən ödənilir. Adi səhmlərin sahibləri, bir qayda olaraq, səhmdarların ümumi yığıncağında səs vermək hüququna malikdirlər. Adi səhmlər üzrə dividendlərə zəmanət verilmir. Adi səhmlər fond birjasında və ya birjadan kənar satılır. Rusiyada adi səhmlərin mübadilə dəyəri çox vaxt imtiyazlı səhmlərin dəyərindən yüksək olur.
İmtiyazlı səhm
Borc-səhm svopu
Səhm üzrə mənfəət
Səhm üzrə mənfəət (ing. Earnings per share, EPS) — şirkətin bölüşdürülə bilən xalis mənfəətinin adi səhmlərin orta illik sayına nisbətinə bərabər olan maliyyə göstəricisi. Səhm üzrə mənfəət fond bazarında fəaliyyət göstərən şirkətlərin investisiya cəlbediciliyini və səmərəliliyini müqayisə etmək üçün istifadə olunan əsas göstəricilərdən biridir. Səhm üzrə mənfəət düsturla müəyyən edilir: E P S = I N − D P S A {\displaystyle EPS={\frac {I_{N}-D_{P}}{S_{A}}}} , burada I N {\displaystyle I_{N}} — hesabat dövrünün xalis mənfəətidir, D P {\displaystyle D_{P}} — imtiyazlı səhmlər üzrə dividendlər, S A {\displaystyle S_{A}} — hesabat dövrü ərzində dövriyyədə olan adi səhmlərin orta çəkili sayıdır. S A {\displaystyle S_{A}} hesablanarkən hesabat dövründə adi səhmlərin sayında baş vermiş bütün dəyişikliklər nəzərə alınır. Hesablanmış EPS dəyəri sıfırdan azdırsa, səhm üzrə itki haqqında danışmaq mənasızdır. Faktiki dövriyyədə olan səhmlərin sayı nəzərə alınmaqla hesablanan səhm üzrə əsas mənfəət (ing. forward EPS) adlanır. Həmçinin, səhmlərin sayında mümkün dəyişiklikləri və digər qiymətli kağızların adi səhmlərə çevrilməsi (məsələn, opsionların həyata keçirilməsi, istiqrazların konvertasiyası, yeni səhmlərlə imtiyazlı dividendlərin ödənilməsi). IAS 33 standartına əsasən, hesabat dövrü üçün səhm üzrə mənfəətin hesablanması üçün ümumi düstur belədir: Səhm üzrə əsas mənfəət = Adi səhmdarlara aid edilən dövr üzrə mənfəət (zərər) / Hesabat dövründə dövriyyədə olan adi səhmlərin orta çəkili sayı adi səhm kapital aləti olduqda və adi səhmlərin sahiblərinə aid edilən dövr üçün mənfəət (zərər) gəlir vergisi, nəzarət hüququ olmayan səhmdarların səhmləri, imtiyazlı səhmlər üzrə dividendlər, adi səhmlərin orta çəkili sayı çıxılmaqla konsolidasiya edilmiş mənfəətdir.